Theorie

In het kort:

Hieronder kun je meer lezen over onze eigenzinnige hersenhelften...

Uitgebreide uitleg

Hersenhelften

Hersenonderzoek van de Amerikaanse Nobelprijswinnaar Roger W. Sperry heeft aangetoond dat onze hersenen uit twee helften bestaan, een linker- en een rechterdeel.

Beide hersenhelften hebben hun eigen specialiteiten. De linkerhersenhelft stuurt onze logische functies (ons verstand) en de rechterhelft de intuïtieve (onze emoties en creativiteit).

Veel functies maken gebruik van beide hersenhelften en daarom is het belangrijk dat ze samenwerken

Linkerhersenhelft

denkt in taal
symbolen
rationeel en logisch
analytisch en interpreteert
gevoel voor tijd
generaliseert en labelt
ego (oordelen, resultaat controleren)
is risicomijdend

Rechterhersenhelft

denkt in beelden
speelt
ziet ruimtelijk
is creatief
intuïtief
spontaan, vrij
concreet (registreert)
tijdloos

Je hebt beide hersenhelften nodig en ideaal zou zijn als je ze beiden evenveel gebruikt. Maar helaas speelt de linkerhelft vaak ‘de baas’.

Oefening om je Linker- en Rechterhersenhelft te laten samenwerken

Om de samenwerking van – en communicatie tussen de hersenhelften te stimuleren:

Doe de lemniscaat-oefening uit de 2 module uit het hoofdstuk Tekenbeweging.
Of in het klein: teken een tijd lang een lemniscaat op een liggend A4-vel, met één hand en potlood of pen, maar het liefst met twee handen.

Iedereen kan tekenen

Veel mensen denken dat er voor tekenen talent nodig is, maar dat is helemaal niet het geval.

Kunnen tekenen heeft te maken met goed kunnen waarnemen. En dat laatste kun je leren.

Om te kunnen tekenen is vooral nodig om te kunnen waarnemen met je rechterhersenhelft.

Je linkerhersenhelft is hier namelijk juist totaal ongeschikt voor.

We hebben een handicap!

Je linkerhelft analyseert, labelt en reageert snel. Dat was vroeger -toen er nog ieder moment gevaar kon dreigen- ook noodzakelijk. Zo kon je in een fractie van een seconde een situatie inschatten, beoordelen en handelen. Wegrennen voor een gevaarlijk roofdier bijvoorbeeld.

Je linkerhelft geeft je -goedbedoeld- voortdurend kennis over dat wat je ziet. Maar die kennis helpt je niet bij het tekenen. Integendeel, het blokkeert nauwkeurige waarneming.

Onze rechterhersenhelft wil tekenen wat je ziet (waarnemen), daar waar onze linkerhersenhelft wil tekenen wat je denkt te zien (kennis).

In onze maatschappij wordt vooral een beroep gedaan op onze linker hersenhelft. Op school ligt de nadruk nog steeds bijna uitsluitend op cognitieve vakken, dus we zijn er ook enorm goed in getraind. Het gebruik van de rechterhersenhelft zijn we dan ook ontwent.

En dat is heel jammer, voor creativiteit én voor het tekenen

De linkerhersenhelft heeft ook geen geduld voor zorgvuldig waarnemen. En dat kan ons in de wegzitten als we goed willen kijken.

Dominant als hij is, denkt hij dat tekenen wel even over te kunnen nemen. Daarnaast heeft hij ook voortdurend de neiging je te ‘corrigeren’, om je te beschermen tegen gevaar of mislukking en dus afwijzing door anderen. Met onzekerheid en zelfkritiek tot gevolg.

Je linkerhelft kijkt globaal en generaliseert wat je ziet: een stoel ziet er zo en zo uit, daar waar je rechterhelft kijkt naar dat dat ene unieke ding of die ene unieke situatie.

Als je gaat tekenen speelt er zich dus meteen een strijd af in je hoofd, die gewonnen gaat worden door je getrainde, kritische, afwijzende linkerhersenhelft. En de kritiek van je linkerhelft is in het geval van tekenen nog aantoonbaar onjuist ook!

Voorbeeld:

Zo ‘ziet’ de Links een tafel altijd als iets met een rechthoekig tafelblad en even lange poten. Hij kijkt niet, maar maakt een inschatting en benoemt: ‘tafel’

Rechts ziet de situatie optisch zoals die is, een hoeveelheid van verschillende vormen (‘Tafel!’, roept Links snel): een grote hoekige vorm -bv trapezium of paralellogram- (van het perspectivisch tafelblad) met lange smalle vormen van verschillende lengte (de poten, voor langer dan de achterste, vanwege de perspectief).

Maar Links bestrijdt dat: 'Het is een tafel! En bij een tafel zijn alle poten even lang!'

En zo kan het gebeuren dat je weet dat je de tafel in perspectief ziet, maar hoe je ook probeert, je de tafel niet in het juiste perspectief kan tekenen! Recht doet z’n best, maar Links stuurt onherroepelijk bij, op een optisch onjuiste manier.

Geen wonder dat het zo lastig is om goed lijkend te tekenen:

we hebben een enorme handicap!

Je interne criticus rust geven

Je linkerhersenhelft is dus niet alleen getraind (dus vaak dominant) en ongeduldig, maar ook kritisch en bij het tekenen een slechte raadgever.

Er zijn een aantal manieren om er voor te zorgen dat je linkerhersenhelft zich niet met het tekenen kan bemoeien.

door te vertragen, want je linkerhersenhelft houdt van snelheid
door een ‘betekenisloos’ of ‘abstract’ onderwerp te tekenen
door niet te (kunnen) benoemen wat je tekent
door niet op je papier te kijken en je dus niet kan beoordelen

Dit waren conclusies die de Amerikaanse tekendocent Betty Edwards n.a.v. het hersenonderzoek van Roger W. Sperry beschreef in haar boek 'Drawing on the right side of the brain' (1979).

Dit boek las ik pas na de kunstacademie en vond ik echt een enorme eyeopener.Had ik dit maar eerder gelezen!

Als je met je rechterhersenhelft tekent, zul je meer zien dan je vooraf dacht. Die kijkt namelijk veel gedetailleerder en neemt daar ook de tijd voor.

In deze module gaan we de hersenactiviteit van de rechterhersenhelft stimuleren en die van je linkerhersenhelft proberen vrijaf te geven.Gebruikmakend van de inzichten van Betty Edwards :-)

De invloed van je hersenen