Ik vind fouten maken zo leuk, ik maak er nog een paar!

Pippie Langkous

Inleiding op de teken-spel-oefeningen

Vaak word je geremd door dat een voorwerp iets is. Kun je tekenen zonder te benoemen?

Oefening: Kijken met je handen

Om het benoemen van wat je weet los te laten.

Ter inspiratie over tactiel waarnemen vind je onderaan dit hoofdstuk een uitspraak van de blinde Canadese professor Paul Gabias over het blind waarnemen van een tafel. *)

Je hebt nodig:

- twee voorwerpen met een verschillend vorm en oppervlak

- een theedoek

- een vel papier van minimaal A4

- Zo veel mogelijk verschillende tekenmaterialen, liefst ook met kleur.

Wat je maar in huis hebt: potlood/balpen/stift/conté-krijt/kleurpotloden, alles is goed

De oefening zelf hoor je in de audio hieronder en je kan synchroon meedoen:

Tekenspel-oefeningen

In de volgende oefeningen werk je naar de waarneming. Natekenen dus. Je gebruikt daarbij dus één of combinatie van -huis-, tuin- en keuken- voorwerp(en), geen foto's. Kies daarvoor eenvoudige objecten, maar wel die je op een of andere manier interessant of mooi vindt. Dat verhoogt de tekenlol.

Als je merkt dat je niet gemotiveerd bent tijdens het tekenen, als je het plezier niet kan toestaan of voelt, kan het ook zijn dat je de verkeerde dingen aan het tekenen bent. Dan kun je iets zoeken waar je wel plezier in hebt...

Verder heb je nodig:

- A4 en A3 papier (voorkeur schetspapier, maar ander papier is ook prima)

- conté-krijt (die vierkante) en/of een dikke 6-kantige gratiefstift

- een potlood

- eventueel 2 verschillende kleurpotloden

- eventueel (schilders)tape om losse vellen op je ondergrond te plakken

Voor alle onderstaande oefeningen gelden deze spelregels:

- teken met één stevige lijn, zonder te schetsen

- teken alléén de lijnen die je ziet

- maximaal 5 minuten per oefening (gebruikt eventueel een timer)

- het gaat niet om de details, maar om de karakteristieken of kenmerken van de voorwerpen

- gebruik voor iedere oefening een nieuw voorwerp of nieuwe opstelling.

Loslaten

Maak je vooral geen zorgen over de herkenbaarheid van de tekening. De kans is groot dat dat toch niet lukt.

Het doel van deze oefeningen is tekenen met lef, snelheid en plezier.

En op een speelse en luchtige manier scherp kijken, zonder je druk te maken over het eindresultaat.Al deze oefeningen gaan over het loslaten van controle en het besef dat je zó niet perfect kán tekenen. Dat werkt bevrijdend, vind ik. Als je jezelf gunt fouten te maken wordt het gevoel van spel en plezier alleen maar groter. En de tekeningen worden interessant en mooi van mislukking...

Op de kunstacademie kregen wij drie keer in de week twee uur het vak Tekenen naar de Waarneming.De allereerste oefening herinner ik me nog goed, het demonstreerde op een simpele manier het belang van kijken. De instructie was eenvoudig: 'Teken je fiets. Gewoon uit je hoofd.'

Hopeloos natuurlijk. En hilariteit alom als we daarna onze tekening vergeleken met een echte fiets.

Oefening: Tekenen van uit je herinnering

In deze oefening ga je ook vanuit je herinnering tekenen, maar dan nadat je je onderwerp goed heb kunnen bestuderen.

Je zet een (gecombineerd) voorwerp voor je neer. Een theeglas met een thee en lepeltje bijvoorbeeld, een plant of een stapel boeken.

Verder heb je nodig: A4 papier met potlood Spelregels:

Bekijk je gecombineerde voorwerp goed. Probeer de meest essentiële kenmerken en vormen van dat voorwerp in je geheugen te prenten. Hoe zit het voorwerp in elkaar? Wat valt je op?

Vervolgens haal je het object weg en ga je het -bladvullend- tekenen, voor zover je het hebt onthouden.

Oefening: Tekenen met je niet-dominante handDit heb ik in de email van afgelopen week al beschreven, maar ik wil je aanmoedigen dat geregeld toe te passen in je tekenboek. Ook om je te laten focussen op het kijken en doen zelf en minder op het resultaat.

Papiermaat, materiaal en onderwerp naar eigen voorkeur.

Oefening: Tekenen met twee handen

Hiervoor kies je weer een (gecombineerd) voorwerp.En twee verschillende soorten materiaal, een grafietstift en een conté-krijtje, bijvoorbeeld. Of twee kleurpotloden, in iedere hand een andere kleur.

Je gebruikt A4 papier of groter. Eventueel teken je op het zelfde vel als van een vorige oefening

Spelregels:

Probeer met twee handen tegelijk aan dat voorwerp te werken, door elkaar heen. Je dominante hand zal proberen de baas te spelen. Het is een echte uitdaging voor je hersenen om je op twee verschillende dingen tegelijk te concentreren, waarbij iedere hand dus iets anders doet. Het is een soort dans op van twee lijnen op het vel papier.

Oefening: Je papier bewegen

Kies één eenvoudig voorwerp, een stuk fruit of groente bijvoorbeeld.

Je gebruikt A4 papier of groter, hiervoor is een blok of een dikker vel papier handig. Je tekenmateriaal is bijvoorbeeld conté-krijt of grafietstift.

Spelregels:

Teken je voorwerp op ware grootte. Dit keer hou je je tekenmateriaal stil en beweeg je je ondergrond je papier.

Lukt het je om ook enkele details in je voorwerp te tekenen?

Oefening: Tekenen op afstandMatisse gebruikte een lange stok met houtskool om te tekenen. Maar een verlengd potlood -door je potlood stevig met tape aan een stok te plakken- werkt ook. Zorg ervoor dat het geen speling heeft en stevig getapet zit. Een andere mogelijkheid is om je potlood aan het uiteinde vast te pakken en zo te tekenen.

Kies weer een (gecombineerd) voorwerp.

Papiermaat naar eigen voorkeur.

Spelregels:

Teken met bovenstaand verlengd potlood je (gecombineerde) voorwerp, voor de verandering mét schaduw. Lukt het om met dit potlood genuanceerd te werken?

Voorwerp-combinaties

In onderstaande oefeningen heb je een combinatie van meerdere voorwerpen nodig. Je kunt iedere mogelijke combinatie maken die je wil, maar maak het jezelf niet te moeilijk.

Dit zijn combinaties waar ik vrolijk van word, jij maakt vast hele andere.

Oefening: Tekenen in één lijn

Zet een combinatie van 2 of 3 eenvoudige voorwerpen voor je neer. Neem ze kort in je op.

Teken groot op A3 papier -bladvullend-, met conté-krijt.Spelregels:

Teken de voorwerpen in één lijn teken, zonder het krijtje van het papier te halen. Richt je hierbij zo veel mogelijk op de karakteristieken van de voorwerpen.

Je mag over een eerder getrokken lijn heen, maar als je wil mag je ook het papier dwars oversteken, zolang je je krijtje maar niet van het papier haalt.

Probeer weer groot te werken door het hele vel te benutten, in één beweging met een stevige lijn.

Je kunt deze oefeningen meerdere keren doen op het zelfde vel, dwars door een eerdere tekening heen.

Oefening: Tekenen zonder op je vel te kijken

Zet weer een (nieuwe) combinatie van eenvoudige voorwerpen voor je neer.

Gebruik bij voorkeur A3 papier -bladvullend-, met conté-krijt.

Plak je vel papier naast je vooraf naast je vast, aan de kant van je tekenende hand, zodat je niet op het papier kan kijken. Spelregels:Teken nu je voorwerpen, terwijl je er naar blijft kijken. Je tast met je ogen de voorwerpen en tekent tegelijkertijd, maar zónder op je papier te kijken, met grote stevige lijnen. Ook hier richt je je vooral eerst op de essentie van de voorwerpen die je ziet. Als je je krijtje op je papier blijft, weet je ongeveer waar je gebleven bent in de tekening. Haal je per ongeluk je krijtje van je papier, dan moet je gokken waar je gebleven was. Dus niet tussendoor kijken. Wat vind je interne criticus van deze manier van tekenen?

Al deze oefeningen kun je ook op één en hetzelfde voorwerp toepassen -bijvoorbeeld op een theeglas, een tomaat met steeltje of een prei op ware grootte- en verzamelen op één vel papier.

Ik ben heel erg benieuwd hoe deze oefeningen je af gaan en hoe je ze beleeft.

Je kunt ze natuurlijk ook af en toe blijven toepassen in je tekenboekje.

Veel plezier!

*) Ter inspiratie over tactiel waarnemen:Paul Gabias, hoogleraar in de psychologie is blind geboren en zag bijvoorbeeld nog nooit een tafel, maar kan toch perfect de tafel waaraan hij zit waarnemen:"Mijn beeld van de tafel is identiek aan de tafel zelf. Het heeft hoogte, diepte, breedte en textuur. Ik kan het me in één keer inbeelden, het heeft alleen geen kleur. Wie moeite heeft om zich een tafel zonder kleur in te beelden, is vermoedelijk verblind doordat hij kan zien".

Tekenspelen